De Boerenoven

De “Stoomsteenfabriek Tienray” beter bekend als de Boerenoven aan de Spoorstraat.
De oprichters. Op 10 juli 1913 verscheen een bericht in de krant met de mededeling, dat enkele heren uit Horst van plan waren een ringoven te bouwen. De grond, vlak bij het station, was gekocht van Theo van Rijswick.
Kleigronden waren al aangekocht. Op maandag 25 augustus 1913 werd om 16.00 uur het metselwerk aanbesteed in café Theo van Rijswick, Spoorstraat 68.
Het stichtingskapitaal voor deze fabriek was 78 duizend gulden verdeeld over dertien aandelen van zesduizend gulden. Hiervan moest de helft gestort worden. Dat waren gigantische bedragen in die tijd. Een arbeider verdiende destijds ongeveer vijftien gulden per week. Voor drieduizend gulden kon men een aardig huis laten bouwen.
Tot directeur werd benoemd de heer August Geurts uit Swolgen.

De oprichters

De “Stoomsteenfabriek Tienray” beter bekend als de Boerenoven aan de Spoorstraat.
De oprichters. Op 10 juli 1913 verscheen een bericht in de krant met de mededeling, dat enkele heren uit Horst van plan waren een ringoven te bouwen. De grond, vlak bij het station, was gekocht van Theo van Rijswick.
Kleigronden waren al aangekocht. Op maandag 25 augustus 1913 werd om 16.00 uur het metselwerk aanbesteed in café Theo van Rijswick, Spoorstraat 68.
Het stichtingskapitaal voor deze fabriek was 78 duizend gulden verdeeld over dertien aandelen van zesduizend gulden. Hiervan moest de helft gestort worden. Dat waren gigantische bedragen in die tijd. Een arbeider verdiende destijds ongeveer vijftien gulden per week. Voor drieduizend gulden kon men een aardig huis laten bouwen.
Tot directeur werd benoemd de heer August Geurts uit Swolgen.
Op 1 september 1913 vond een aanbesteding plaats voor het vervoer van vijfentwintig wagons metselstenen vanaf station Tienray naar de bouwplaats aan de kiezelweg naar Horst. Op woensdag 25 februari 1914 werd een kantoor met bedrijfswoning gebouwd.
In januari 1914 besteedde “De Boerenoven” drie woonhuizen onder één kap aan voor het onderbrengen van de arbeiders. De huizen kwamen aan de Nieuwe Baan en werden in de volksmond bekend als “de vier huus”. Oorspronkelijk waren het drie woningen en een paardenstal. Een paar jaar later werden de paarden ingeruild voor een locomotief en werd van die stal ook een woning gemaakt. De architect van dit alles was J. M. Keijzers uit Horst.

De vier huus

Aanvankelijk werden de gevormde stenen (groenlingen) buiten op de grond te drogen gelegd, in de open lucht. Bij hevige regen ging alles verloren. In 1930 waren er zeven droogloodsen en ook enkele privaten (toiletten) voor de werknemers.
Vanaf 1921 mochten alleen georganiseerde arbeiders op de steenfabrieken werken. Iedereen moest dus lid worden van de vakbond. Omstreeks 1930 waren er bij de Boerenoven vijfendertig arbeiders in dienst. Het loon was voor een groot deel afhankelijk van het aantal gewerkte dagen. Als er niet gewerkt werd werd er niet betaald bijvoorbeeld bij ziekte, slechte weersomstandigheden en dergelijke. Er waren stokers, die 365 dagen per jaar werkten en voor die tijd een goed loon kregen van meer dan duizend gulden per jaar. Deze mensen werkten dag en nacht, dag in dag uit.
De kleitram
Op 30 augustus 1913 kwam bij de gemeente een verzoekschrift binnen voor de aanleg van een tramlijn voor de Boerenoven. Die tramlijn zou lopen langs het huidige speelterreintje, Pastoor Maessenstraat, Zwanenweg, Donkerhofsteeg, Kleiweg, Keuter en Gun.

Kasteeltje De Gun

De tramlijn lag op de weg net als nu de verkeersremmers. Over deze lijn kwamen geen klachten binnen bij de gemeente.
De aanvoer van de klei naar de fabriek in Tienray vond plaats door middel van een trammetje, getrokken door een stoomlocomotief nadat de paarden waren afgedankt.
Nadat men in 1955 overgegaan was op het vervoer met vrachtwagens kwamen wel veel klachten over kapot gereden wegen met veel klei erop.
De werkwijze
In de periode van april tot oktober werden de stenen gevormd en buiten en in de open loodsen door zon en wind gedroogd. Het stoken van de stenen gebeurde van half oktober tot mei. Dan werkten er ook arbeiders om de stenen in en uit de ringoven te kruien. In mei kregen die ontslag. De overige arbeiders zorgden in de wintermaanden voor de aanvoer van klei voor de zomermaanden.
Na verloop van tijd is van dit systeem afgestapt en werden verwarmde droogloodsen gebouwd en konden de arbeiders het hele jaar door werken. In november 1944 werden de schoorstenen van beide fabrieken door het terugtrekkende Duitse leger opgeblazen en na de bevrijding werden ze weer opgebouwd.
De Boerenoven was met de productie gestopt in 1972. Vanaf 1976 begon de afbraak van de diverse fabrieksgebouwen.
De schoorsteen werd op zaterdag 11 juli 1998 door Belgen gesloopt. Zij lieten de schoorsteen vallen volgens een oude sloopmethode met hamer en beitel. Dit typische herkenningspunt van Tienray moest verdwijnen omdat de schouw bouwvallig was geworden.